خواص دارویی گیاه هندوانه ابوجهل یا حنظله

خواص دارویی هندوانه کوهی

 هندوانه کوهی یا شپله یا کاپاریس که در روستای قره اغاج با نام " داغ قارپوزی "معروف است.بالا بردن مقاومت بدن در برابر سرماخوردگی ، خاصیت ضد نفخ ، تحریک و تقویت کبد و ضد عفونی کردن کلیه از جمله خواص داروئی هندوانه کوهی است. درطب سنتی ایران قسمت های مختلف کاپاریس به عنوانداروی محرک کبدی ودرمان تصلبشرائین ، کاهش نفخ ، ضـدرومـاتـیـسم  و بــه عـنـوان یـک مدر (دیورتیک )  مورد استفاده قرار می گیرد . درمطالعات جدیداثر مفید آن در بهبود هیستری و حالات عصبی تأیید گردیده است . 
تمامی قسمتهای گیاه کاپاریس مانند میوه ، ریشه ، پوست ، برگ ، غنچه و ساقه گیاه  قابل استفاده است  میوه وغنچه آن برای تهیه انواع چاشنی های غذایی مانند ترشی ، شور وسس مورد استفاده قرار می گیرد که با توجه به مزه کاپاریس (شبیه به خردل فلفلی) بسیار مورد توجه است . اما ریشه ، برگ ، ساقه و پوست گیاه  مصارف دارویی دارد .محصول این گیاه از اواخر خرداد ماه به بار می نشیند و از محصول آن برای تهیه ترشی استفاده می شود.

هندوانه ابوجهل میوه‌ای شبیه هندوانه ولی در اندازه بسیار کوچک‌تر و با طعم تلخ است ، در فارسی با نام‌های خربزه روباه ، کدوی تلخ ، سیب تلخ و در عربی با نام‌های حنظل ، مراره الصحاری و علقم نام‌برده شده است ، اهالی بوشهر به آن خیار گرگو میگویند و نام علمی آن Citrullus colocynthis است.

 

این گیاه در مدیترانه ، هند ، سیلان و شمال آفریقا پرورش می یابد و در ایران نیز در لرستان ، فارس ، کرمان ، بلوچستان ، یزد ، خراسان ، اصفهان ، سمنان و … به صورت وحشی می روید.

 

هندوانه ابوجهل متعلق به خانواده خیار و کدو است و میوه ای زردرنگ ، تلخ مزه و با بویی تند و دانه های زیاد است ، در این گیاه وجود عصاره کوکوربیتاسین خواص درمانی دارد و مصرف آن برای بیماران دیابتی توصیه شده‌ است ، میوه این گیاه دارای خاصیت مسهل قوی است و در موارد ضعف روده ، فلج ناحیه امعاء و احشاء ، آب آوردن انساج و بیماریهای کبدی به کار می رود.

 

از خواص مهم دیگر این گیاه ، اثر ضد ویروسی ، ضد میکروبی و ضد سرطانی آن است ، نتایج تحقیقات حاکی از آن است که عصاره تام گیاه هندوانه ابوجهل ممکن است برای مهار رشد و از بین بردن برخی از سلول‌های سرطانی نظیر حنجره مؤثر باشد ، تحقیقات اخیر نشانگر آن است که مصرف گیاه هندوانه ابوجهل همراه با اشعه رادیو اکتیو دارای اثرات متوقف کنندگی در رشد تومورهای سرطانی می‌باشد.

 

پودر گیاه هندوانه ابوجهل به عنوان ترکیب درمان کننده بیماری‌های قند و دیابت مصرف می‌شود ؛ مالیدن روغن آن همراه با سرکه دندان درد را تسکین می‌دهد ، این گیاه خلط آور است و در کاهش فشار خون و چربی خون موثر است.

 

طبع آن خیلی گرم و خشک است ، افراد سردمزاج باید از خوردن آن خودداری کنند ، برای بیماران بلغمی مفید می‌باشد زیرا مسهل بسیار قوی بلغم است و اخلاط بلغمی را از اعماق بدن خارج می‌کند.

 

هندوانه ابوجهل یک آنتی‌بیوتیک قوی است ، جهت درد سیاتیک از روغن این گیاه به محل عصب بمالند ، جهت درد مفاصل و نقرس با روغن میوه هندوانه ابوجهل ماساژ دهند ، جهت واریس از روغن آن بر قسمت‌های واریس بمالند.

 

برای درمان جذام از روغن آن بر پوست بمالند و حدود نیم گرم از گرد کاملاً ساییده شده آن همراه نشاسته یا صمغ‌ عربی میل‌ کنند ، ریشه هندوانه ابوجهل پادزهر سم مار و عقرب است بصورت دمکرده حدود 4 گرم الی 8 گرم میل کنند.

 

جهت بیماری‌های سردرد و درد شقیقه و فلج و لقوه و صرع نیز مفید می‌باشد ، برای درمان صدا در گوش 1 یا 2 قطره از روغن این گیاه را در گوش بچکانند ، برای جلوگیری از ریزش مو حدود نیم گرم از پودر کاملاً سائیده این گیاه همراه کمی ادویه با غذا میل شود.

 

جهت جلوگیری از سفیدشدن مو میوه هندوانه ابوجهل را سوراخ کرده دانه‌های آن را بیرون آورده سپس با روغن زنبق داخل آن را پر کنند و سوراخ را با قطعه‌ای از میوه مسدود کنند آن‌را داخل خمیر گذاشته در آب‌جوش بگذارند بپزد سپس از روغن آن بصورت خضاب استفاده کنند.

 

جهت توجه جریان خون از مغز به سایر اندام‌ها حدود نیم گرم از پودر کاملاً سائیده شده این گیاه همراه با کمی نشاسته میل شود ، برای از بین بردن کک در اتاق برگ تازه هندوانه ابوجهل را می‌پاشند ، جهت خارش پوست پودر هندوانه ابوجهل را با ماست مخلوط کرده بمالند.

 

کسانی که سکته مغزی کرده‌اند نیم گرم همراه نشاسته با غذا 4 روز در ماه میل کنند ، برای بیماری قند نیم گرم همراه نشاسته با غذا 7 روز در ماه میل کنند.

 

طرز تهیه روغن هندوانه ابوجهل : 200 گرم آب هندوانه ابوجهل ، 1000 گرم روغن کنجد یا زیتون را با حرارت غیر مستقیم یا با حرارت ملایم می‌جوشانیم تا آب تبخیر شود.

 

عوارض مصرف زیاد هندوانه ابوجهل

 

با وجود تأثیر مثبت هندوانه ابوجهل در کاهش میزان قند و چربی خون ، اثرات سمی مصرف این گیاه روی قلب ، کبد و دستگاه گوارش نیز مشاهده شده است ، این گیاه در کنار خواصی که دارد گیاهی سمی است و مصرف زیاد و بیش از اندازه آن میتواند باعث مرگ شود.

 

بر اثر مصرف زیاد و خودسرانه ان علائمی چون درد معده ، مدفوع آبکی یا خونی ، استفراغ و نبض ضعیف گزارش شده ، با مصرف مقادیر بیشتر ضعف ، غش ، اختلالات حسی ، گیجی ، هذیان و اختلالات گردش خون مشاهده شده است ، بروز دیگر عوارضی چون اگزمای پوستی ، التهاب حاد کولون و سمیت کبدی و کلیوی نیز احتمال دارد.

 

همچنین مصرف این میوه به دلیل احتمال سقط جنین در زنان باردار و به دلیل ورود ترکیبات سمی گیاه به شیر در دوران شیردهی توصیه نشده است ، میزان معین این میوه داروی بسیار خوبی برای رفع یبوست است و چون خاصیت مسهلی آن بسیار قوی است برای کسانی که ورم روده دارند و خانم‌های باردار مناسب نیست.

 

در مورد تداخلات دارویی این گیاه مستندات علمی کافی وجود ندارد اما در برخی منابع آمده است این احتمال وجود دارد بر اثر مصرف همزمان هندوانه ابوجهل با دیگر داروهای ضد دیابت قند خون بیش از اندازه کاهش یابد ، در ضمن از عوارض مصرف خودسرانه آن چون به شدت محرک مخاط است خونریزی شدید گوارشی است.

 

سعی شود جهت مسهل از میوه این گیاه استفاده نگردد مگر در موارد ضروری باشد حتماً زیر نظر پزشک استفاده گردد.

 

یادآوری می‌کنم این میوه به دلیل سمی بودن و مسهل بودن بالا بهتر است در قالب ترشی یا به صورت تازه و خودسرانه مصرف نشود و عطاری ها هم در زمان عرضه آن جانب احتیاط را رعایت کرده و بدون نسخه ای که مربوط به مصرف کننده میباشد این گیاه را ارائه نکنند.